Transport drogowy stanowi niezaprzeczalny filar rozwoju gospodarczego w Polsce, odgrywając kluczową rolę w kraju i Unii Europejskiej. W ostatnich latach ten sektor gospodarki zmaga się z wieloma wyzwaniami. Od 2010 roku branża transportu drogowego w Polsce zanotowała spektakularny wzrost zatrudnienia o 230 tysięcy osób, przewyższając nawet sektor informatyczny. Transport drogowy w Polsce jest niekwestionowanym liderem w Unii Europejskiej. Na każde euro polskiego PKB przypada 0,75 tonokilometra pracy przewozowej, co daje trzykrotność średniej w UE.
Jednakże, mimo sukcesów, branża boryka się z wieloma wyzwaniami makroekonomiczni. Z badań wynika, że największymi trudnościami są rosnące wynagrodzenia, inflacja oraz wahania cen paliw i energii. Brak nowych pracowników staje się głównym problemem transportu drogowego od 2021 roku, a w perspektywie kilku lat, kluczowym wyzwaniem stanie się transformacja energetyczna.
Transformacja energetyczna a przemysł transportowy
Ze względu na rekordowo wysokie ceny paliw i rosnący niedobór kierowców, koszty transportu drogowego towarów wzrosły w 2022 r. o 13% w całej Europie. Poszczególne korytarze krajowe były znacznie bardziej zróżnicowane. Koszty polskich tras wychodzących do Niemiec wzrosły o 24% od stycznia do grudnia 2022 r., pomimo stosunkowo słabego poziomu eksportu w ciągu roku. Korytarze krajowe w Niemczech, które zazwyczaj są jednymi z najbardziej ograniczonych pod względem przepustowości, odnotowały wzrost stawek o 18% w 2022 roku. Hiszpańska trasa wychodząca w kierunku Holandii wzrosła o 9%, mniej niż średnia rynkowa, ponieważ kluczowy hiszpański eksport rolny ucierpiał z powodu ekstremalnych temperatur i suszy w okresie letnim. W 2023 r. ogólny trend kosztowy odwrócił się, ponieważ aktywność gospodarcza nadal słabła wraz z sezonowymi spadkami: w całej Europie koszty transportu spadły w styczniu i lutym 2023 r. poniżej poziomów ze stycznia 2022 r. o 4%.
Podkreśla się, że branża transportu drogowego musi stawić czoła również transformacji energetycznej. Pomimo rosnącego zainteresowania paliwami alternatywnymi, jak wynika z najnowszych badań, tylko 33% firm planuje inwestycje w pojazdy napędzane biodieslem, podczas gdy zainteresowanie pojazdami elektrycznymi wynosi 18%, a wodorowymi – 15%. Warto jednak zauważyć, że te preferencje mogą ulec zmianie w obliczu spadku cen gazu, szczególnie LNG, na rynku.
Transformacja energetyczna jest nieunikniona, ze względu na regulacje UE i zmieniające się preferencje klientów. Firmy transportowe będą musiały szukać niskoemisyjnych alternatyw dla tradycyjnych napędów, takich jak LNG, BioLNG czy wodór. Obecnie, choć liczba pojazdów o napędach alternatywnych rośnie, entuzjazm wobec transformacji energetycznej w transporcie jest ograniczony, głównie ze względu na problemy infrastrukturalne, niechęć klientów do ponoszenia kosztów, wahania cen energii oraz wysokie stopy procentowe.
Rola Polski w branży transportowej w Europie
W 2022 roku sektor transportu, spedycji i logistyki w Polsce był wart 375 miliardów złotych, odpowiadając tym samym za 7% polskiej gospodarki. Branża rozwijała się średnio o 4,9% rocznie, przewyższając tempo wzrostu innych sektorów. Polskie firmy transportowe mają ogromny wkład w europejską gospodarkę, wykonując 20% pracy przewozowej w całej UE.
Warto zauważyć, że Polska stała się liderem pod względem liczby dużych przedsiębiorstw transportowych zatrudniających co najmniej 250 osób. Po raz pierwszy w historii Polski, mamy ponad 100 dużych firm transportowych zatrudniających co najmniej 250 osób. W ciągu pięciu lat liczba takich firm wzrosła z 70 do 115, osiągając poziom niemal porównywalny z Niemcami. To świadczy o rosnącej sile i znaczeniu branży transportu drogowego w Polsce.
Konsolidacja rynku i nowoczesne wyzwania
Zauważa się trend stopniowej konsolidacji rynku, zwiększając znaczenie firm średnich i dużych kosztem małych- i mikroprzedsiębiorstw. Duże firmy są lepiej przygotowane na technologiczne wyzwania, regulacje oraz zmienność makroekonomiczną, co przekłada się na wyższą wydajność pracy.
Inwestycje w kapitał ludzki rosną, a firmy coraz bardziej skupiają się na podnoszeniu kompetencji pracowników. 52% firm na krajowym rynku deklaruje uwzględnianie tego aspektu w wydatkach rozwojowych. Przedsiębiorstwa coraz częściej reagują na potrzeby pracowników poprzez rozwijanie szkoleń wewnętrznych i zmiany w organizacji pracy kierowców. Jednak braki kierowców i dekarbonizacja branży to wyzwania, które w perspektywie czasowej mogą stać się bardziej priorytetowe.
Trendy i wydarzenia na rynku transportu
Badania lościowe wskazują, że najbardziej dynamicznym trendem na rynku transportu drogowego jest rozwój szlaków handlowych między Ukrainą a UE, logistyka kontraktowa oraz cyfryzacja i automatyzacja pracy kierowców. Natomiast głównymi wyzwaniami branży na najbliższe są zagrożenia makroekonomiczne, takie jak rosnące wynagrodzenia, inflacja i ceny energii.
Podsumowanie
Transport drogowy cargo w Polsce i Europie przechodzi transformację pod wpływem czynników makroekonomicznych, regulacji UE, oraz zmieniających się preferencji klientów. Transformacja energetyczna staje się nieunikniona, choć branża ma jeszcze wiele wyzwań do pokonania. Konsolidacja rynku, rozwój kapitału ludzkiego i nowoczesne technologie to kluczowe obszary, na które firmy transportowe powinny zwrócić uwagę, aby utrzymać się na konkurencyjnym rynku.
Źródła: TLP, Trans Fair
