29 lipca 2013. w Urzędzie Gminy Żukowo odbyło się spotkanie informacyjne w sprawie wdrożenia do pracy samorzadu projektu Inicjatywa Lokalna.
Na spotkaniu, którego gospodarzem był burmistrz Żukowa Jerzy Żurawicz, a które zorganizowano z inicjatywy Jolanty Wiercińskiej z Rady Sołeckiej Chwaszczyno obecne były koordynatorki zadania „Inicjatywa lokalna” z Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich OPUS oraz Magdalena Pieczyńska z Fundacji Batorego, a także wiceprezes Fundacji Edukacji i Działań Społecznych Tadeusz Podymiak, sołtysi z gminy Żukowo, przedstawiciele urzędu i mieszkańcy.
– Większość z nas wie, że potrzeb w naszych miejscowościach jest wiele, natomiast dostępne środki finansowe są ograniczone. Zniszczony przystanek, uszkodzona, droga, wybrakowany chodnik, zaniedbana świetlica wiejska, plac zabaw – tłumaczyła Jolanta Wiercińska. – Wspólnie z mieszkańcami możemy poprawić wygląd naszej małej ojczyzny.
Na spotkaniu zostały omówione założenia projektu, w którym mieszkańćy mają decydujący głos w decyzji o pierwszeństwie realizacji zadań gminy. Przypomniano przypadki realizacji takich inicjatyw w innych gminach, a także wynikające z tego korzyści, takie jak:
– Aktywizacja i integracja mieszkańców
– Przyspieszenie realizacji projektów
– Wspólna odpowiedzialność za utworzone dobra (wspólne przedsięwzięcie ogranicza w wyraźny sposób szkody i akty wandalizmu z uwagi na potrzebę dbania o efekt wspólnego przedsięwzięcia)
– Podniesienie świadomości społecznej o procesie wdrażania inwestycji i innych projektów w życie.
W tej chwili Urząd Gminy Żukowo przystępuje do prac mających na celu podjęcie stosownej uchwały. Posiadanie uchwały o kryteriach i trybie wyboru wniosków jest warunkiem formalnym rozwoju inicjatywy lokalnej.
Inicjatywa Lokalna to nowa forma realizacji zadań publicznych przez administrację samorządową we współpracy z mieszkańcami wprowadzona do Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w 2010 roku (art. 2 pkt. 4).
Obywatele, którzy uznają, że na terenie zamieszkiwanej przez nich jednostki samorządu konieczna jest określona inwestycja lub działania występują z wnioskiem w tej sprawie do organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego. Z wnioskiem takim mieszkańcy mogą wystąpić jako grupa nieformalna lub za pośrednictwem lokalnej organizacji pozarządowej.
Zakres zadań, które mogą być realizowane poprzez inicjatywę lokalną został określony w ustawie dość szeroko (art. 19 b1). Może to być:
budowa, rozbudowa lub remont dróg, kanalizacji, sieci wodociągowej, budynków oraz obiektów architektury stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego;
działalność charytatywna,
podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej,
pielęgnowanie polskości oraz rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej,
działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego, kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego,
promocja i organizacja wolontariatu,
edukacja, oświata i wychowanie,
działalność w sferze kultury fizycznej i turystyki, ochrony przyrody, w tym zieleni w miastach i wsiach, porządku i bezpieczeństwa publicznego.
Nowość wprowadzona do ustawy polega na tym, że w ramach inicjatywy lokalnej mieszkańcy przychodzą nie tylko z pomysłem na realizację konkretnego przedsięwzięcia, ale deklarują współudział w jego realizacji. Współudział może polegać na świadczeniu pracy społecznej, na świadczeniach pieniężnych lub rzeczowych. Świadczeniem pieniężnym są wpłaty na rachunek gminy, które będą przeznaczone na realizację danego przedsięwzięcia. Świadczeniem rzeczowym może być na przykład – dokumentacja budowlana wykonana na zlecenie mieszkańców, która posłuży gminie do zrealizowania inwestycji, nagrody w konkursie podczas festynu, ławki do parku, zakupione przez inicjatorów.
Aby ta nowa forma realizacji zadań publicznych weszła w życie, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego powinien uchwalić tryb i szczegółowe kryteria oceny wniosków o realizację zadania publicznego. Dokument taki może zawierać na przykład:
wymagania dotyczące wkładu pracy społecznej wnioskodawców w realizację inicjatywy lokalnej,
rodzaje świadczeń akceptowane jako wkład własny – ustawa wymienia pracę społeczną, świadczenia pieniężne lub rzeczowe, ale to rada ustali w uchwale, które z nich są dopuszczalne w danym samorządzie i jaki jest minimalny wymagany poziom partycypacji;
terminy składania wniosków o realizację inicjatywy lokalnej – może być to nieustanny nabór, w ramach którego wnioski są rozpatrywane na bieżąco przez organ wykonawczy, ale można też przyjąć formę swego rodzaju konkursu, w ramach którego wszystkie wnioski muszą wpłynąć w jednym czasie i na podstawie ustalonych kryteriów organ wykonawczy wybiera najlepsze;
forma wniosku – uchwała może określić, jakie elementy musi zawierać wniosek, może też przyjąć druki formularzy, na których wniosek musi być złożony, jeśli ma być rozpatrzony w trybie inicjatywy lokalnej;
kryteria oceny, do których mogą należeć na przykład: wielkość wkładu mieszkańców w realizację inicjatywy, liczebność grupy wnioskującej o realizację inicjatywy czy liczba beneficjentów realizowanego zadania. Kryterium oceny może być również sfera, w której zadanie jest realizowane. Dla jednej gminy priorytetem jest budowa sieci kanalizacyjnej, dla innej działania edukacyjne. Zgodność inicjatywy z priorytetami samorządu może być również kryterium oceny.
Oceny wniosku dokonuje organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. Bierze pod uwagę szczegółowe kryteria oceny (uchwalone wcześniej przez organ stanowiący) oraz celowość wniosku z punktu widzenia potrzeb społeczności lokalnej. Jeśli uzna, że realizacja wnioskowanego zadania jest potrzebna na danym terenie – zawiera z wnioskodawcą umowę na czas określony o wykonanie inicjatywy lokalnej. Ustawa nie przewiduje narzucania wzoru umowy o realizację inicjatywy lokalnej, pozostawiając swobodę jej kształtowania stronom na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. W umowie powinny zostać opisane m.in. zobowiązania wnioskodawcy, które mogą polegać na świadczeniu pracy społecznej, na świadczeniach pieniężnych lub rzeczowych oraz zobowiązania samorządu, który może przekazać mieszkańcom rzeczy potrzebne do wykonania inicjatywy lokalnej (np. sprzęt budowlany potrzebny do remontu nawierzchni ulicy albo sadzonki do nasadzeń zieleni). Jeśli rolą samorządu będzie sfinansowanie części realizacji zadania, musi to znaleźć odzwierciedlenie w umowie. Dokumenty potrzebne do przeprowadzenia inicjatywy lokalnej (np. harmonogram prac i kosztorys) opracowują wspólnie organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego i wnioskodawca. Szczegółowy podział obowiązków przy opracowywaniu tych dokumentów również będzie określony w umowie.
Należy podkreślić, że przy realizacji inicjatywy lokalnej samorząd nie przekazuje wnioskującym mieszkańcom lub organizacjom dotacji (pieniędzy). Wspiera ich w inny sposób – rzeczowo, organizacyjnie. Jeśli rolą samorządu w ramach realizacji inicjatywy lokalnej będzie zabezpieczenie wkładu finansowego, to nie trafi on do wnioskodawców, tylko jest wydatkowany bezpośrednio przez organ wykonawczy zgodnie z prawem zamówień publicznych. Oznacza to jednak, że władze lokalne muszą przewidzieć w swoim budżecie środki na realizację takich zadań. Ponieważ trudno jest z wyprzedzeniem zaplanować, z jakimi inicjatywami mogą zgłosić się mieszkańcy (i jak kosztownymi) – możliwe, że w praktyce inicjatywy takie będą realizowane dopiero w kolejnym roku budżetowym. W takim przypadku warto wypracować system, w którym mieszkańcy będą mieli szanse zgłosić swe inicjatywy przed ostatecznym uchwaleniem budżetu, tak, aby można było w nim uwzględnić wydatki związane z inicjatywami. Może on polegać na wyznaczeniu w uchwale rady terminu na zgłaszanie takich inicjatyw na tyle wcześnie by ich konsekwencje finansowe uwzględnić w budżecie na kolejny rok. Inną możliwością jest zaplanowanie środków na lokalne inicjatywy w poszczególnych działach budżetu: transport i łączność (drogi), oświata i wychowanie, kultura i ochrona dziedzictwa narodowego, bez przypisywania ich do konkretnych zadań. Można też zaplanować w budżecie rezerwę celową na realizację inicjatyw lokalnych, którą uruchamiał będzie organ wykonawczy w przypadku decyzji o realizacji inicjatywy. To ostatnie rozwiązanie wydaje się najbardziej elastyczne i najlepiej dostosowane do specyfiki tej formy realizacji zadań publicznych.
źródło: zukowo.pl/Sylwia Kubryńska
