W dniu 7 lipca 2016 roku w ZPGiSP w Chwaszczynie odbyło się spotkanie osób zainteresowanych sprawą pomnika pamięci ofiar II wojny światowej.
Grupa kilku osób podających się za mieszkańców Chwaszczyna i okolic, za pośrednictwem Stowarzyszenia Gdynian Wysiedlonych wszczęła procedurę, mającą na celu zmianę treści napisu na obelisku. Mieszkańcy zgromadzeni na spotkaniu zadecydowali, aby treść napisu pozostawić bez zmian.
W spotkaniu uczestniczył prof. dr hab. Cezary Obracht-Prondzyński z Bytowa – historyk, socjolog i antropolog. Jest kierownikiem Katedry Antropologii Społecznej na wydziale filozofii, socjologii i dziennikarstwa UG w Gdańsku.
Profesor przybliżył zgromadzonym specyfikę historii ziemi kaszubskiej, gdzie często odległość kilku kilometrów decydowała o tym, czy ktoś był „swój”, czy był „wrogiem”. W swoim wystąpieniu profesor wskazał różnice w świadomości historycznej, podając zarazem liczne przykłady.
W pewnej rodzinie w okolicach Tuchomia (pow. bytowski) dzieci mówiły tylko po kaszubsku i po niemiecku (gdyż Bytów znajdował się w granicach III Rzeszy do 1945 roku). Po wkroczeniu Armii Czerwonej w 1945 roku, jedno z nich wracając do domu, zatrzymane przez Rosjan, odezwało się po niemiecku i zostało natychmiast rozstrzelane. Zatem kto był wrogiem…?
Podobnie sprawa się miała w okolicach Chwaszczyna. W Wysokiej (w pobliżu dzisiejszej obwodnicy) była granica z Wolnym Miastem Gdańskiem, z kolei w Orłowie i Małym Kacku była granica z Sopotem należącym do WMG.
Tak więc nie da się wprost przełożyć miarki historycznej z centralnej Polski do terenów Kaszub, posiadających zawiłą i często niejednoznaczną historię.
Większość zgromadzonych osób podkreślała, że napis na pomniku jest uniwersalny i zamiast dzielić – łączy. Treść napisu konsultowana była dwukrotnie w ub. r. i wypracowany został kompromis. Dzięki zmianie napisu upamiętnione zostały wszystkie ofiary wojny, czy to ginące z rąk okupanta niemieckiego, czy już po wkroczeniu Armii Czerwonej z rąk „oswobodzicieli”.
Przy 4 głosach wstrzymujących się, wszyscy pozostali zgromadzeni zagłosowali za tym, aby nie zmieniać treści napisu na pomniku.
Co do proponowanych zmian treści napisu sygnowanych przez Radę Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa, to po pierwsze, jest to tylko opinia, która nie jest w żaden sposób dla nikogo wiążąca. Po drugie, po co za każdym razem Kaszubi muszą udowadniać, że są Polakami? Przecież, jak stwierdził prof. Obracht-Prondzyński, Polacy mieszkający pod Warszawą lub Krakowem nie muszą za każdym razem i na każdym pomniku udowadniać, że są Polakami.
Obecny na spotkaniu w-ce burmistrz Tomasz Szymkowiak pytany o to, co uczyni UG w Żukowie, stwierdził, że Burmistrz przyjmie stanowisko zgodne ze stanowiskiem mieszkańców. Zatem skoro mieszkańcy postanowili nie zmieniać treści napisu, takie samo będzie stanowisko burmistrza.
Otwartą kwestią pozostaje sprawa tablicy informacyjnej, jaka ma zostać umieszczona przy obelisku, jak również miejsce udostępnienia oryginalnej tablicy z obelisku z 1972 roku, która obecnie znajduję się w budynku straży pożarnej w Chwaszczynie. Padł pomysł, aby zorganizować izbę pamięci w szkole i tam umieścić sztandar ZBoWiD i tablicę z pomnika.
Wojciech Albecki
